maandag 12 maart

Het morgen van mijn vorige weblog is inmiddels een paar dagen geworden. Ik ben weer thuis en worstel mijzelf door de gevolgen van een lange reis zonder slaap en een forse jetlag.

Maar goed, ik kan niet anders zeggen: het is bijzonder geweest, dit bezoek aan het land van de extremen. Ik heb het wat beter leren kennen en de extremen – helaas – ook gezien en ervaren. Ik heb alleen maar (erg!) aardige Amerikanen ontmoet, niet de weirdo’s die vrouwenrechten weer willen afschaffen of het recht op het dragen van geweren verdedigen (integendeel).  Ik heb de gebreken van het sociale systeem gezien, het gebrek aan geld voor broodnodige sociale voorzieningen, dat leidt tot mensonterende taferelen. Ik heb gezien dat tussen zwart en wit nog weinig ‘grijs’ zit (kan een pleger van huiselijk geweld ook geholpen ipv gestraft worden?). Ik heb wat meer inzicht gekregen in de werking van de overheid en het juridisch systeem in dat enorme zgn. ‘gidsland’ Amerika. En gezien hoe Amerikanen het volstrekt normaal vinden om ‘te geven’ aan goede doelen. Hoe ze houden van het publiekelijk belonen van goede initiatieven (als er geen geld is, dan maar de ‘eer’).  Ik heb gemerkt en ervaren dat feminisme, de stroming die opkomt voor belangen van vrouwen en streeft naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen op alle terreinen, nog, of weer, helemaal actueel is. Er zijn helaas geen vanzelfsprekendheden, ook in deze tijd moeten vrouwenrechten nog volop verdedigd worden – in Amerika zelf (waar het debat gaat of vrouwen baas zijn over hun eigen lichaam en verworven rechten op het spel staan), in de wereld, waar vrouwen nog te vaak slachtoffer zijn van maatschappelijke structuren die hen onderdrukken. Ik heb veel krachtige vrouwen ontmoet, maar ook gezien dat er wereldwijd nog vele stappen gezet moeten worden om vrouwen en kinderen een veilig leven te bieden. Dat we in deze beweging naar een betere en veilige wereld de mannen heel hard nodig hebben. Dit alles heeft me geinspireerd, mijn eigen feminisme is weer aangewakkerd. Het perspectief van de vrouw doet er toe en mag, nee moet! gearticuleerd worden.

Ons laatste bezoek aan het Global Women Fund, dat jaarlijks ca. 9 miljoen dollar verwerft en verdeeld over allerlei vrouwenprojecten in de hele wereld liet zien hoe ook in delen van Europa (Kirgizie, Georgie, de Kaukasus) de achterstand van vrouwen gigantisch is. Hoe geweld, verkrachtingen, eergeweld, besnijdenis, het afgesneden zijn van onderwijs, werk, maatschappelijke en politieke participatie nog systematisch onderdeel uitmaken van vrouwenlevens. Hoe het Global Women Fund in het geheim vrouwengroepen steunen die hier proberen verandering in te brengen.  9 miljoen dollar wereldwijd, een druppel op een gloeiende plaat. Dat was ook wat me opviel: al die vrouwenfondsen die ieder op hun eigen manier wereldwijd projecten steunen. Het Global Women Fund steunt zelfs een project in Nederland, wat een onzin. Fondsen genoeg in Nederland. Gecoordineerde actie, dat is wat nodig is, waar de Verenigde Naties al mee begonnen is, maar waar denk ik nog een wereld te winnen is.

Over actie gesproken. Het derde deel van de Internationale Vrouwendag was ons bezoek aan een Women and Girls Center in San Francisco (met prachtige muurschilderingen), waar de ‘vaginamonologen’ werden opgevoerd. De Vaginamonologen is een theaterstuk waarin verhalen van vrouwen over hun vagina en seksualiteit centraal staan. Het stuk stamt uit 1998 en wordt wereldwijd ieder jaar op Valentijnsdag of  Internationale Vrouwendag opgevoerd – op V-day, wat staat voor Victory, Valentine en Vagina (en anti-Violence). Het heeft als theaterstuk enkele jaren ook in Nederland rondgetoerd, maar ik heb nooit een voorstelling gezien, wel altijd de goede kritieken gelezen. Hoewel de titel dat misschien niet doet vermoeden, is het een goed te verteren en vaak humoristisch stuk, ondanks de tragiek die onder veel van de verhalen schuil gaat (voor de samenstelling van dit stuk zijn 200 vrouwen geinterviewd, hun verhalen zijn samengevat in 20 korte monologen). Het is een theaterstuk dat verbonden is met de strijd tegen huiselijk geweld en seksueel geweld – afgesloten met de kille wereldwijde cijfers over geweld tegen vrouwen en een groot ‘NO’ tegen huiselijk en seksueel geweld. Een waardige afsluiting van onze reis. Maar dan nu de actie: aan het eind van het stuk werd  iedereen opgeroepen om mee te doen aan een wereldwijde ‘one billion rising’ dag volgend jaar op 14 februari 2013: dans op die dag mee voor een wereld zonder geweld tegen vrouwen. Organiseer je eigen happening en maak een statement!  Dansen jullie mee? Zie ook http://www.vday.org/vday-launches-one-billion-rising

En dan nu echt: de laatste regels aan dit weblog. Ik heb het erg leuk gevonden om er aan te schrijven, ook al was dit vaak op de onchristelijke uren (diep in de nacht, heel vroeg in de ochtend).  En leuk om reacties te krijgen en te horen dat het boeiend was. Mooi! Dan heb ik ze niet voor niets geschreven!  Mijn dagelijkse leven is niet zo interessant om daar nu eens een weblog voor bij te houden, dus deze vorm houdt nu even op. Als er ooit in de toekomst weer aanleiding is, dan start ik er gewoon weer eentje op (want het is ook prettig en haast verslavend om op deze manier gedachten en ervaringen te ordenen).

Dank voor het lezen, dank voor de reacties en tot in het gewone leven!

Marieke

San Francisco, 8 maart

Het tweede deel van het programma was de viering van de Wereld Vrouwendag. We zijn uitgenodigd voor een lunchbijeenkomst van de Women’s Intercultural Network, waar 6 Awards worden uitgereikt aan een man en 5 vrouwen voor bijzondere prestaties in ‘Connecting and Transitioning Women to Power and Balance: Inspiring a New Global Conscience’.  Wij zijn speciale genodigden (en mogen daarom met de burgemeester op de foto, wat prompt ’s avonds als ‘nieuws’ wordt uitgezonden op de lokale televisiezender) en gevraagd een inhoudelijke bijdrage te leveren. Steinnun, onze IJslandse, durfde dat aan en hield een fenomale speech over hedendaags feminisme. Hoe de tophits van Britney Spears (die zong zoiets als ‘please hit me’ en ‘I wanna be your slave’) haar in beweging brachten. Zij gaf aan dat zij de vrouwen van de generaties voor ons dankbaar is voor de geleverde strijd en de behaalde resultaten, waar wij nu zoveel profijt van hebben. En ze sprak uit dat ze hoopt dat de generaties na ons op hun beurt hun dankbaarheid zullen uitspreken dat door inzet van vrouwen en mannen het geweld tegen vrouwen en de seksuele exploitatie van vrouwen geeindigd is… Ze bracht het reframen/herdefinieren, wat Ted Bunch van A Call to Men ons leerde, meteen in de praktijk. Als wereldwijd één op de drie vrouwen slachtoffer worden van huiselijk of seksueel geweld, dan zou dat (kunnen) betekenen dat één op de drie mannen gewelddadig is. En dat is het werkelijke probleem waar een oplossing voor gezocht moet worden!

Dit soort bijeenkomsten, daar zijn de Amerikanen echt goed in. Ik heb mijn ogen uitgekeken. Iedereen betaalt er voor om hier te zijn, en het geld is voor een goed doel. De Award-winnaars worden uitgebreid in het zonnetje gezet en het zijn ook niet zomaar mensen: ze hebben allemaal een vaak indrukwekkende bijdrage geleverd aan het versterken van de positie van vrouwen en het aan de kaak stellen van netelige kwesties. Ik was vooral onder de indruk van de Award voor  Commander Zoe Dunning, de vrouwelijke marinier die enkele jaren geleden ‘uit de kast kwam’ als lesbisch en daarmee het ‘don’t ask, don’t tell’ beleid van het leger aan de kaak stelde. Obama heeft een wetsvoorstel ingediend om dit af te schaffen (en naar ik begreep na enige tegenwerking van de senaat en met uitspraken van het Hof nu toch aangenomen), en daar heeft zij een grote rol in gespeeld. 

Ook burgemeester Lee van San Francisco kreeg een Award. Hij is de eerste Aziatische burgemeester van de VS en zet zich al jaren in voor gelijke rechten voor vrouwen  en tegen discrimatie. Hij heeft in zijn staf op topposities vrouwen benoemd en dat is, zo blijkt, een applaus waard.

Morgen: meer over de afronding van het programma! Het zit er bijna op.

8 maart 2012, San Francisco

Het is 7.00u ’s ochtends als we ons verzamelen in de lobby van het Sr. Francis Drake Hotel in hanrtje centrum San Francisco. Het hotel is precies zoals de naam doet vermoeden: Engels, klassiek victoriaans, weelderig en luxe. Raar contrasterend met de plek waar we nu eerst heengaan: het Glide Center, een centrum voor opvang van de vele dak- en thuislozen die rondzwerven op straat, een paar blokken van het hotel. Al op dit vroege tijdstip is het een drukte van belang in Glyde Center. Hele rijen dak- en thuislozen, jong en oud, man en vrouw, velen zichtbaar verslaafd, lopen het centrum binnen voor een eerste maaltijd. Dagelijks worden hier 3x per dag 2000 maaltijden uitgereikt, dus het is de hele dag een komen en gaan. We hebben een ontmoeting met ms. Zwazzi Sowo, een mooie, grote, stevige en wat oudere Afro-American vrouw. Zij leidt het in 2007 opgerichte Womens and girls center. 50% van de vrouwen die op straat leven zijn gevlucht vanwege huiselijk geweld (of komen op straat terecht nadat ze de shelter hebben moeten verlaten…), 92% heeft ernstig huiselijk geweld of seksueel geweld meegemaakt. Voor de Afro-American vrouwen liggen deze cijfers nog hoger. Veel vrouwen blijven ’s nachts lopen omdat ze bang zijn voor verkachting of geweld. Welkom in de wereld van de straat…

Het Glyde Center is een religieuze organisatie, maar verwelkomt mensen van alle geloofsrichtingen. En dat is eigenlijk ook de kern van het werk van Zwazzi: er zijn voor deze vrouwen.  Begonnen met straatwerk bouwde ze langzaam aan een vertrouwensband op en organiseerde ze overdag groepen voor deze vrouwen (en lokte ze ze met ontbijt, een veilige plek om te rusten, kleine spulletjes). Aanvankelijk was er een groep per week, nu is het inmiddels uitgebreid tot iedere dag een groep. Vrouwen beslissen zelf of ze komen of niet. De groepen hebben thema’s als ‘harm reduction’ (hoe ga je veilig om met drugs, hoe zorg je voor je eigen veiligheid op straat), gezonde relaties, verminderen van stress, leren zich uit te spreken, stop te zeggen tegen onvrijwillige seks, sociale vaardigheden, etc. Op woensdagmiddag worden er gezamenlijk negrospirituals gezongen (en maken ze hun eigen negrospirituals met eigen teksten). Voor vrouwen die ‘ready for change’ zijn wordt een verdiepingsprogramma geboden die vooral gaat over bewustwording en hulp zoeken. Inmiddels is er op verzoek van de vrouwen zelf een mannengroep gestart (what do you do with my men?): mannen volgen die groep omdat hun vrouwen dreigen hen anders te verlaten… Wat opvalt is de volstrekte acceptatie van mensen zoals ze zijn, het er voor hen zijn zonder oordeel, het luisteren naar de verhalen en het zorgen voor een basis. Het is ontroerend en sterk tegelijkertijd. Goed dat dit werk gedaan wordt.  

 (helaas heb ik problemen met het uploaden van foto’s, anders was hier een foto van Zwazzi gekomen, wieweet later nog)

San Diego, dinsdag 6 maart

We hebben dinsdag twee opvanghuizen bezocht en een community center die werk doet dat erg vergelijkbaar is met onze steunpunten huiselijk geweld: voorlichting, training, telefonische hulp, counselling, weerbaarheidsgroepen en lotgenotengroepen en speciale aandacht voor ouderenmishandeling.

Al deze hulp is grotendeels gefinancierd door verschillende overheden: de federale overheid (een beetje), de staat en soms ook de county (soort provincie) of de city. De staat is de grootste financier, maar ook een onzekere. Ondanks ambtelijke voorbereiding trok toenmalig Governor van California mr. Albert Schwarzenegger in zijn tijd een ‘ blue line’ (wij zouden zeggen een rode streep) door een subsidie voor vrouwenopvang: 6 centra in California moesten hun deuren sluiten. Langzaam aan zijn er weer wat subsidies terug (Schwarzenegger is weg), maar geld is een enorm probleem. Er gaat veel energie in fundraising. Het community center participeert in het High Risk Team van het Family Justice Center, voor ingewijden: een soort casusoverleg tussen politie, openbaar ministerie en hulpverlening over gezinnen waar het extreem gevaarlijk is en er kans is op moord. (Moord komt in Amerika vaker voor, mede vanwege de grote beschikbaarheid van vuurwapens).

Het bezoek aan een crisisopvang, waar vrouwen (en soms ook een man) 28 dagen kunnen blijven, is voor mij een confronterende. Wat een armoede, wat een kleine overvolle ruimtes, wat een beperkte staf (3 mensen voor 16 clienten en 20 tot 30 kinderen, die als een soort allrounder 7×24 uur het crisiscentrum bemensen), maar ook: 20 vrijwilligers die helpen bij het sorteren van de was, het vullen van de kledingkamer, kinderactiviteiten, fondsenwerving en allerlei klussen in en om het huis. De kinderspeelplaats en de tuin zijn onlangs opgeknapt. De slaapplekken zijn echter erbarmelijk: appartementjes van ca. 40m2 voor 4 vrouwen, vier bedden in een slaapkamer, geen eigen kast, je kunt in de woonkamer je kont niet keren. De moeders met baby’s wonen bij elkaar (ook 4 plekken, allemaal in één slaapkamer). Als nodig wordt de hele ruimte volgezet met bedden. Die tijd zijn wij als Blijf Groep gelukkig al lang voorbij – hoewel onze opvanghuizen nog zeker niet allemaal ideaal zijn, heeft iedere vrouw een eigen kamer voor haarzelf en haar kinderen. Wel vooruitstrevend in San Diego was de kamer die helemaal rolstoeltoegankelijk was en een kamer met eigen voorzieningen, voor grote gezinnen of voor een man.

Door dit alles heen voel je wel de enorme liefde en betrokkenheid waarmee de drie medewerkers dit huis runnen en de zorg organiseren, inclusief het samen eten en het zorgen voor de boodschappen… Maar ook: een supergeheim adres, zonder alarm of camera, met vele regels (inclusief het ondertekenen van geheimhoudingsregels, het inleveren van mobiele telefoons, het onder toezicht gebruik maken van de computer, het elders afspreken, het niet mogen fotograferen van plekken waar de straat op te zien is). Ik stel me zo voor dat het precies is zoals ooit bij ons in de Blijf-van-m’n-lijfhuizen. De betrokkenheid en de inzet zijn hartverwarmend, en toch zou je veel betere omstandigheden wensen.En inderdaad vertrekken er wel eens vrouwen in het geniep zonder het te zeggen, omdat ze weer terug gaan naar hun man. Mijn collega’s in de groep uit de Oost-Europese landen zagen veel overeenkomsten met hun eigen opvang (al vonden ze allemaal dat hun situatie beter/schoner/ruimer was!)

Met de directeur en de manager van een andere opvangocatie spreek ik even over onze open, niet-geheime opvang en onze familiegerichte aanpak. Ze zijn zeer geinteresseerd, willen er ook meer van weten, maar zien het ook nog niet helemaal gebeuren in hun situatie….Op hun beurt is hun uitgebreide trainingsprogramma voor scholieren van alle leeftijden weer interessant voor ons. Het zijn aardige vrouwen. Ik ben benieuwd of we over deze enorme afstand tot enige uitwisseling kunnen komen. Lang leve de technologie!

En oh ja, Essa, ook hier kunnen huisdieren niet mee in de opvang (maar gaan ze tijdelijk naar het dierenasiel). 

Verder brachten we een bezoek aan een ziekenhuis, waar ze uiterst professioneel werken. Werkelijk elke patient (die dus met een gezondheidsprobleem naar het ziekenhuis komt) krijgt bij de intake een vragenlijst om in te vullen over gezondheid, waarin ook enkele vragen verstopt zitten over veiligheid en huiselijk geweld. Deze signaalvragen kunnen aanleiding geven tot vervolgvragen, een extra gesprek met maatschappelijk werk van het ziekenhuis en een melding bij het Domestic Violence Response Team (een samenwerkingsverband tussen politie en hulpverlening). Al het ziekenhuispersoneel is getraind in signaleren en gespreksvaardigheden. Hoewel het ziekenhuis helaas geen statistieken had, bleek uit de verhalen wel hoe effectief deze aanpak is.

Deze dag werd afgesloten met een receptie bij de San Diego Diplomacy Council, die dit programma voor ons georganiseerd hadden. We gingen er wat afwachtend heen, maar het bleek een enorm geanimeerde bijeenkomst met allerlei genodigden uit San Diego die meer wilden weten van ons werk. Ik was door de groep gekozen om onze groep te introduceren en onze reis toe te lichten – oeps voor het eerst improviseren in het Engels voor een behoorlijk gezelschap. Gelukkig ging het allemaal goed (iemand vond zelfs dat ik maar snel talkshowhost moest worden! Ik beschouw dat maar als een groot compliment).

.